کمبود برخی ناقل‌های عصبی مغز؛ عامل اصلی بیش فعالی

به گزارش مجله خبری نگار،دکتر بهزاد قربانی، عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن سینا گفت: اختلال بیش فعالی و کمبود تمرکز اختلالی است که از دو بخش کمبود تمرکز attention deficit (AD) و پر فعالیتی Hyper Active Disorder (HD) تشکیل می‌شود. ترکیب این دو بخش Attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) نام دارد.

عضو هیات علمی پژوهشگاه ابن سینا افزود: اختلال نقص تمرکز و بیش فعالی در یک گروه از کودکان ایجاد می‌شود. در ایجاد این بیماری عوامل وراثتی و ژنتیک نقش مهمی دارند. اغلب بیش فعالی در کودکانی مشاهده می‌شود که یکی از والدین (پدر یا مادر) یا هردوی آن‌ها در کودکی با چنین اختلالی مواجه بوده اند.

در کودکان متولد شهریور (سپتامبر) نیز اصولا بیش فعالی بیشتر است؛ احتمال داده می‌شود مادر در فصل زمستان به ویروسی مبتلا شده و به شکل بیش فعالی در کودک خودش را نشان داده است. البته چنین ادعایی فرضیه بوده و هنوز به طور قطعی اثبات نشده است.

این روانپزشک اظهارداشت: اختلال HD در کودکان پسر و در بچه‌های اول خانواده بیشتر دیده می‌شود؛ احتمال شیوع HD در فرزندان پسر و اول خانواده در جمعیت عمومی ۷ برابر است. در دختران کمبود تمرکز بیشتر از پر فعالیتی مشاهده می‌شود. البته از نظر آماری چنین مطالبی گفته می‌شود. در همه موارد اینگونه نیست که پسر‌ها فقط پرفعالیتی داشته باشند و تمرکزشان خوب باشد یا همه دختر‌ها مشکل تمرکز دارند، اما فعالیت شان خوب است. ممکن است، از سه حالت بیش فعالی” فعالیت زیاد”، ” کمبود تمرکز” یا ADHD” (هر دو نوع فعالیت زیاد و کمبود تمرکز) ”، به یکی از آن‌ها مبتلا باشند.

وی بیان کرد: در کودکان متولد شهریور (سپتامبر) نیز اصولا بیش فعالی بیشتر است؛ احتمال داده می‌شود مادر در فصل زمستان به ویروسی مبتلا شده و به شکل بیش فعالی در کودک خودش را نشان داده است. البته چنین ادعایی فرضیه بوده و هنوز به طور قطعی اثبات نشده است.

کمبود برخی ناقل‌های عصبی مغز؛ عامل اصلی بیش فعالی
قربانی به علت چرایی ایجاد این اختلال پرداخت و در این خصوص به سیناپرس گفت: کمبود یک سری ناقل‌ها و فاکتور‌های عصبی مانند نورآدرنالین و نوراپی نفرین در مغز باعث ایجاد اختلال بیش فعالی می‌شود. معمولا در اواسط ۱۳ سالگی این کمبود‌ها جبران می‌شوند؛ طبق آمار‌ها ۸۵ درصد از این کودکان در سن ۱۲ تا ۱۳ سالگی بهبود پیدا می‌کنند. ۱۵ درصد احتمال باقی ماندن این اختلال در افراد وجود دارد که ADHD بزرگسالی یا همان بیش فعالی بزرگسالی به صورت” نقص تمرکز” بروز پیدا می‌کند؛ پر تحرکی در این افراد کمتر دیده می‌شود.

وی درباره نشانه‌های این اختلال در سنین بزرگسالی اظهارداشت: در سنین بزرگسالی اغلب افراد کار‌های خودشان را لیست و فرامونش می‌کنند. دقت شان در انجام کار‌ها کم است. کارهایشان را ناتمام رها می‌کنند. نمی‌توانند مطالعه کنند. اگر دانشجو هستند، نتیجه خوبی از مطالعه خودشان نمی‌گیرند. بهترین روش درمانی این افراد نیز دارو درمانی است. اغلب برای این افراد دارو‌هایی مانند ریتالین و مشتقات آن تجویز می‌شود که متاسفانه اکنون در کشور به شدت کم است و در این زمینه با مشکل مواجه هستیم.

وی به روش‌های تشخیصی این بیماری اشاره کرد و افزود: روانپزشک برای تشخیص اختلال بیش فعالی باید مصاحبه و شرح حالی دقیق از کودک و خانواده اش به عمل آورد و وضعیت او را در سه محیط “داخل خانه”، “داخل مهدکودک، پیش دبستانی یا مدرسه”، “محیط بیرون از خانه مانند کوچه و خیابان، اقوام و دوستان” ارزیابی کند. شرح حال دقیق در تشخیص این اختلال بسیار کمک کننده است. همچنین برخی تست‌های روان سنجی هم برای تشخیص این اختلال وجود دارد، اما این تست‌ها به دقت شرح حال و مصاحبه‌ها کمک کننده نیستند.

درمان بیش فعالی ضروری است
عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن سینا به سیناپرس گفت: هرچند ۸۵ درصد از کودکان مبتلا به این اختلال در سن ۱۲ تا ۱۳ سالگی با پایان تحصیلات ابتدایی بدون نیاز به درمانی بهبود پیدا می‌کنند، اما درمان کودکان در این دوران از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا این افراد رفتار‌های پرخطری انجام می‌دهند و برای خود و دیگران سانحه و حادثه ایجاد می‌کنند. بار‌ها مشاهده شده کودکان مبتلا به این عارضه خود را از بالکن پرت کرده یا آتش سوزی ایجاد کرده اند. ماشین را روشن کرده و به دیوار یا ستونی کوبانده اند. وسایلی به چشم و دهان اطرافیان فرو کرده یا درگیری‌های شدید به وجود آورده اند. خودشان را از ارتفاع به پایین پرت کرده اند و باعث شکستگی دست و پایشان شده است؛ متاسفانه این رفتار پر خطر حتی به فلج شدن برخی از آن‌ها نیز منجر شده است. در نظر گرفتن چنین رفتار‌های پرخطری برای کودکان مبتلا به این اختلال، هم سالانشان و حتی اعضای خانواده بسیار مهم است.

عضو هیات علمی پژوهشگاه ابن سینا افزود: همچنین این کودکان در صورتی که درمان نشوند، افت تحصیلی پیدا می‌کنند؛ زمانی که فعالیت یک کودک بیش از حد معمول باشد، تمرکزی به روی درس نداشته باشد، طبیعتا نمی‌تواند در کلاس درس حاضر شود و با دقت مطالب را گوش دهند. حتی اگر به مطالب درسی هم گوش دهند، تمرکز ندارد و مدام در جنب و جوش هستند و نمی‌توانند دروس را خوب یاد بگیرند. قطعا کودکی که پایه‌های درسی ضعیفی دارد، در کلاس هفتم یک مرتبه دانش آموز ممتازی نمی‌شود؛ افت تحصیلی این افراد در سال‌های پایه درسی مدرسه، یک آفت بسیار مهم است که نیاز به درمان را می‌طلبد.

وی تاکید کرد: دلیل سوم، محرومیت این کودکان و خانواده شان از اجتماع است. دوستان، اقوام، همسایه ها، خانواده و تمام کسانی که با این افراد در ارتباط هستند، خودشان را از این افراد دور نگه می‌دارند. به علت مشاهده رفتار‌های پرخطر و ناآرام کودکان، ترجیح می‌دهند با این افراد در رفت و آمد نباشند. در میهمانی و مجالس دعوت شان نکنند. این کودکان حتی در مدرسه نیز ایزوله می‌شوند. مربی ها، معلم و مدیر مدرسه، مدام والدین را احضار می‌کنند. این کودکان نیز به علت انجام کار‌های پر خطر، بهم ریختن نظم کلاس مرتب مواخذه و بازخواست می‌شوند. در پاره‌ای از موارد باعث محرومیت این کودکان از مدرسه می‌شوند. گاهی هیچ مدرسه‌ای این کودکان

بنابراین به والدین توصیه می‌شود، اولا از برچسب زدن به کودکان تان خودداری کنید. اما در صورتی که علایم و نشانه‌هایی در این خصوص مشاهده کردید حتما به پزشک مراجعه کرده و در صورت تشخیص قطعی اختلال، از پزشک مشورت بگیرید.